Ta choroba spotka około 75% z nas, kobiet, przynajmniej raz w życiu. Warto więc o niej coś wiedzieć. Zapalenie pochwy może być grzybicze albo bakteryjne. Rozpoznaje się je po objawach (dość jednak podobnych). Jak dowodzą badania naukowe, nawet przez ginekologów często obie jednostki są mylone, odsetek pomyłek sięga nawet 70%.1
Dlatego każdej kobiecie z zapaleniem pochwy, a szczególnie z nawracającym zapaleniem pochwy warto zrobić wymaz, aby upewnić się co do czynnika wywołującego.
Zgłaszając się do ginekologa, warto zasugerować pobranie wymazu z pochwy
Kiedy możemy podejrzewać grzybicę pochwy?
Tabela 1. Objawy infekcji pochwy.
| Skarga | Częstość występowania w zapaleniu pochwy (bakteryjnym i grzybiczym) |
| Swędzenie | 63% |
| Pieczenie | 58% |
| Zaczerwienienie | 38% |
| Upławy | 47% |
| Przykry zapach | 18% |
Co wywołuje tę chorobę?
Za chorobę odpowiedzialny jest grzyb, drożdżak Candida. Najczęściej identyfikowany z pochwy jest gatunek Candida albicans, jednak o ile w latach 80-tych XX w inne gatunki były zdecydowanie rzadkie, obecnie spotykane są coraz częściej (Candida glabrata, Candida tropicalis). Szczególnie dotyczy to pań chorych na cukrzycę – u nich odsetek gatunków innych niż C. albicans jest największy. Stwierdzenia te nie są czysto akademickie, lecz mają bardzo praktyczne konsekwencje. Otóż C. glabrata i C. tropicalis są około 10 razy mniej podatne na standardowe leczenie przeciwgrzybicze2. Zatem, jeśli w naszym przypadku trudno wyleczyć grzybicę lub często nawraca, obok innych okoliczności warto wziąć pod uwagę nietypowy gatunek grzyba i podjąć bardziej agresywne leczenie.
Oporność na leczenie może wynikać z tego, że za infekcję odpowiada nie najczęstszy C. albicans, ale inne gatunki drożdżaka.
Co powoduje wystąpienie infekcji?
Korzystnym środowiskiem dla rozwoju grzyba jest wysokie stężenie cukru we krwi – u diabetyczek grzybica pochwy występuje często. Duże ryzyko grzybicy jest też u otyłych, cierpiących na niedobory żelaza, leczących się sterydami. Ważne wreszcie są czynniki mechaniczne, ciasne ubranie, dopasowane, nieprzepuszczalna dla powietrza bielizna zwiększa miejscową wilgotność i temperaturę, a więc stwarza korzystne warunki do infekcji Cadidia.
Nawracająca grzybica pochwy to przynajmniej 4 epizody choroby lub przynajmniej trzy epizody niezwiązane z antybiotykoterapią w ciągu roku.
Z czym można pomylić grzybicę pochwy?
Tabela 2. Diagnozowanie infekcji pochwowych.
|
Infekcja |
Dolegliwości | Upławy | Zapach | W badaniu lekarskim |
pH w pochwie |
| Drożdżakowa | Świąd | Gęste, białe, białożółte, żółte, przypomi
nające „wiejski serek” |
Raczej nieobecny | Szczelinki, zaczerwie- nienie sromu |
<4,5 |
| Bakteryjna | Różne; 50% bez objawów |
Rzadkie, białe do szarych, jednolite | Obecny – rybi | >4,5 | |
| Tricho monas | Świąd, często bez objawów |
Zielone, wodniste | Obecny lub nieobecny | Żywoczerwone zabarwienie szyjki macicy | >4,5 |
Jak leczyć?
Sugerowane do leczenia specyfiki, których skuteczność udowodniono w badaniach naukowych, przedstawia Tabela 3.
Tabela 3. Farmakologiczne leczenie grzybicy pochwy3.
|
Wskazanie |
Lek |
| Ostry epizod |
|
| Profilaktyka / kuracja przedłużona |
|
Kilka reform należy zaprowadzić w swoim stylu życia: ubierać bawełnianą bieliznę, niezbyt obcisłą, podobnie spodnie; po oddaniu stolca papierem toaletowym należy krocze wycierać od przodu ku tyłowi, bo zmniejsza to ryzyko przeniesienia grzybów z okolicy odbytu na srom.
Przy pierwszych objawach, niewielkich nawet, powinno się zastosować krem przeciwgrzybiczy (np. klotrimazol), płukanki z octu (2 łyżki octu na 1 l wody) przez 5 dni oraz zjeść 1-2 g witaminy C w tabletkach, co zakwasi mocz. Potem należy kontrolować papierkiem lakmusowym pH pochwy, a wykraczające poza normę (3,6-4,5) powinno skłonić do pójścia do lekarza. Prawidłową florę pochwy przywrócić można zakładając w globulkach dopochwowych bakterie właściwe pochwie (np. preparat Lactovaginal) – warto robić to przy:
- stwierdzonym nieprawidłowym pH,
- pierwszych objawach grzybicy;
- po antybiotykoterapii,
- przed miesiączką i zaraz po.
O czym pamiętać przy współżyciu?
Nie jest to do końca uzasadnione, choć dane z badań naukowych nie są jednoznaczne. W kilku badaniach naukowych6 leczenie męża (partnera seksualnego) nie przynosiło korzyści. Sugerowałoby to brak wpływu męża na powstawanie lub utrzymywanie się (nawracanie) infekcji. Jednak udowodniono też naukowo zależność między częstością współżycia i częstością nawrotów kandydiazy.7 Nie wiadomo, czy przyczyną częstszych infekcji przy częstszym współżyciu jest osoba męża (partnera) jako nosiciela infekcji, czy też samo współżycie (przekrwienie narządów rodnych, wydzielanie śluzu, niewielkie uszkodzenia nabłonka – co mogłoby tworzyć korzystne środowisko dla rozwoju grzyba).
Dlatego należałoby zachować pewien dystans do kwestii zakażania przez partnera i, przynajmniej na początku, nie leczyć go.
W przypadku zaś uporczywych lub nawracających infekcji można spróbować jednego ze sposobów uniemożliwiających nadkażanie ze strony partnera: współżycia z prezerwatywą, wstrzemięźliwości płciowej lub leczenia obojga małżonków (na przykład preparatem naftifiny, którym smaruje się narządy płciowe i u kobiety, i u mężczyzny).
Infekcjom sprzyja także współżycie w czasie miesiączki.
Nawrót kandydiazy powoduje używanie kremów plemnikobójczych (które naruszają prawidłową florę bakteryjną) oraz doustnych środków antykoncepcyjnych zwiększają ryzyko. Grzyb Candida ma na swoich komórkach receptory dla żeńskich hormonów płciowych; tak więc dostarczanie tych hormonów w ponadfizjologicznych stężeniach stymuluje wzrost grzyba.
Wszelkie preparaty stosowane celem nawilżania pochwy (w suchości pochwy) są również niekorzystne, w przypadku dużych problemów można stosować wazelinę białą, oleje roślinne lub mineralne zamiast tych specyfików8.
Ciąża, poród – noworodek
W czasie porodu, jeśli infekcja jest niedoleczona, dziecko przechodząc przez kanał rodny zakaża się drożdżakiem. Wtedy występują u dziecka pleśniawki, a następnie przez przewód pokarmowy infekcja może objąć okolicę okołoodbytniczą u maluszka, czego wyrazem jest odparzenie pieluszkowe. Warto o tym pamiętać, szczególnie gdy odparzenie nie chce ustąpić przy stosowaniu typowych metod (Sudocrem, Linomag, Bepanthen, zasypki) – doskonałe efekty daje wówczas leczenie przecigrzybicze (pędzlowanie nystatyną pleśniawek i pędzlowanie odparzeń, smarowanie maścią z klotrimazolem odparzeń). Niektórzy mówią o nawracaniu infekcji grzybiczej u noworodka z pleśniawkami przez karmienie: dziecko zakaża brodawkę piersiową a potem znów się samo infekuje; dlatego dobre efekty może przynieść smarowanie brodawek nystatyną lub klotrimazolem (należy zmyć przed karmieniem).
Lek. med. Dorota Łucja Jarczewska
1Schwiertz A, Taras D, Rusch K. Throwing the dice for the diagnosis of vaginal complaints? Ann Clin Microbiol Antimicrob. 2006; 5: 4.
2Ringdahl E. Treatment of recurrent vulvovaginal candidiasis. Am Fam Physician 2000;61:3306-12.
3Sinillo A, Pizzoli G, Colonna L, et al.: Epidemiologic characteristics of women with idiopathic recut vulvovaginal candidiasis. Obstet Gynecol 1993;81:721-7.
4Ringdahl E. Treatment of recurrent vulvovaginal candidiasis. Am Fam Physician 2000;61:3306-12.
5Niezarejestrowany w Polsce
6j.w.
7Buch A, Skytte Christensen E. Treatment of vaginal candidosis with natamycin and effect of treating the partner at the same time. Acta Obstet Gynecol Scand. 1982;61(5):393-6.
8Sinillo A, Pizzoli G, Colonna L, et al.: Epidemiologic characteristics of women with idiopathic recut vulvovaginal candidiasis. Obstet Gynecol 1993;81:721-7.